Cukrzyca – choroba XXI wieku
Spis treści:
Cukrzyca- definicja i występowanie
Jakie objawy wskazują na cukrzycę?
Przyczyny wystąpienia cukrzycy
Kiedy zgłosić się do lekarza, czyli jak diagnozować cukrzycę?
Jak leczyć cukrzycę typu 2?
Powikłania nieleczonej cukrzycy
Jak zapobiegać wystąpieniu cukrzycy typu 2?
Cukrzyca- definicja i występowanie
Cukrzyca to choroba cywilizacyjna, diagnozowana u co 11 dorosłej osoby na świecie. Wyróżniamy cukrzycę typu 1 i 2. Pierwsza ma swoje źródło głównie w czynnikach genetycznych. Aż 90% zachorowań dotyczy jednak cukrzycy typu 2, której głównymi przyczynami występowania są nadwaga, otyłość, brak właściwej diety oraz brak aktywności fizycznej.
Szacuje się, że aktualnie w Polsce na cukrzycę choruje ponad 2 mln osób, z czego około 25% o tym nie wie.
Zachorowalność na cukrzycę wynosi około 6,54%. U osób powyżej 18. roku życia ten współczynnik wynosi 8% (w tym 7,15% mężczyźni i 8,9% kobiety), natomiast wśród dzieci poniżej 15 roku życia szacunkowa liczba diabetyków wynosi 17,7 przypadków na 100 tys. mieszkańców. Prognozy przewidują, że w najbliższych 15 – 20 latach podwoi się liczba chorych na cukrzycę w Polsce.
Jakie objawy wskazują na cukrzycę?
Cukrzyca typu 2 może rozwijać się latami w ukryciu. Początkowo nie daje żadnych objawów. Sytuacja zmienia się, gdy zmęczony organizm nie jest już w stanie utrzymać sam odpowiedniego poziomu glukozy we krwi na czczo.
Z tego względu zaleca się okresowe badania u osób w grupie ryzyka. Badać powinny się zwłaszcza osoby otyłe, z nadciśnieniem tętniczym, chorobami serca oraz z rodzinną historią choroby.
Do klinicznych objawów cukrzycy typu 2 należą:
1. nadmierne pragnienie,
2. oddawanie dużej ilości moczu,
3. ogólne osłabienie,
4. infekcje układu moczowo-płciowego.
Zdarza się, że osoby o wysokim stężeniu glukozy we krwi zaczynają chudnąć.
Jest to efekt braku insuliny. Wówczas glukoza nie dociera do komórek ciała i nie jest wykorzystywana jako źródło energii.
Przyczyny wystąpienia cukrzycy?
Cukrzyca typu 2 to najczęściej występujący na świecie typ cukrzycy.
Wyróżnia się dwie przyczyny cukrzycy typu 2: jedna to upośledzenie wydzielania insuliny, na które wpływ mają różne czynniki genetyczne, druga to oporność na działanie insuliny (insulinooporność), której przyczyną mogą być zarówno czynniki genetyczne, jak i otyłość.
Tak więc w powstawaniu cukrzycy typu 2 biorą udział dwa czynniki: genetyczny, na który nie mamy wpływu, oraz ten ważniejszy, środowiskowy – otyłość, zwłaszcza brzuszna, która jest tzw. czynnikiem modyfikowalnym, czyli wynika w znacznej mierze z trybu życia danej osoby i może ulec zmianie wskutek odpowiedniego postępowania.
Natomiast otyłości sprzyja nadmierne spożywanie alkoholu, nałogowe palenie papierosów, siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej. Szacuje się, że nadmiar tłuszczu w ciele człowieka stanowi o wielu przypadkach zachorowań na cukrzycę, w przypadku Europejczyków mówi się o 60-80% osób, które zachorowały.
Kiedy zgłosić się do lekarza, czyli jak diagnozujemy cukrzycę?
Cukrzycę typu 2 diagnozuje się wykonując regularne pomiary poziomu glukozy we krwi. Badanie glukozy należy wykonać na czczo.
Zgłaszamy się do swojej przychodni, do punktu pobrań, aby z krwi określić poziom glukozy.
Cukrzycę diagnozuje się w oparciu o glikemię przekraczającą normę w badaniu poziomu cukru we krwi na czczo lub w teście doustnego obciążenia glukozą. Prawidłowy wynik poziomu glukozy we krwi to 70–99 mg/dl.
Jeżeli u pacjenta badanie wykaże podwyższony poziom glukozy, czyli 126 mg/dL lub powyżej, należy skierować pacjenta na test obciążenia glukozą. Wynik powyżej 200 mg/dl w tym teście świadczy o występowaniu cukrzycy. Natomiast wartość 140-199 mg/dl pokazuje, że pacjent ma stan przedcukrzycowy.
Jak leczymy cukrzycę typu 2?
Do cukrzycy typu 2 należy podejść kompleksowo. Aby osiągnąć efekty, konieczne jest stosowanie wielu różnych metod.
Ważnym elementem leczenia cukrzycy jest leczenie niefarmakologiczne. Jest to edukacja, dieta, aktywność fizyczna. Leczenia farmakologicznego nie da się oczywiście pominąć. Szkolenie chorych jest również bardzo ważną metodą leczenia cukrzycy.
Istotnym celem edukacji jest dążenie do wdrożenia u chorego zachowań promujących współpracę w leczeniu. Aktywność fizyczna jest bardzo wskazana, ale powinna być dostosowana do możliwości danej osoby. Zaleca się regularny wysiłek fizyczny. Dowiedziono, że prowadzi on do zmniejszenia insulinooporności. Najlepszy jest szybki marsz, najlepiej 30 minut codziennie lub przynajmniej 3 razy w tygodniu.
Dieta osoby chorującej na cukrzycę typu 2 leczonej lekami doustnymi powinna obejmować 5 posiłków: trzy główne i dwie przekąski (drugie śniadanie oraz podwieczorek).
Kolejną kwestią, o którą należy zadbać, są czynniki chorób układu sercowo-naczyniowego, które często dotykają osoby otyłe i z nadwagą.
Pacjent musi się mocno zaangażować w leczenie, ponieważ ogromne znaczenie ma tu dieta i aktywność.
W leczeniu najpierw stosuje się też metforminę, która zmniejsza insulinooporność. Jeżeli glikemia mimo to rośnie, konieczne jest dołączenie kolejnych leków. Brak efektów leczenia na tym etapie oznacza, że pacjent musi zacząć przyjmować insulinę.
Powikłania nieleczonej cukrzycy
Powikłania te spowodowane są uszkodzeniem drobnych i dużych naczyń krwionośnych.
Przewlekłe powikłania dotyczące drobnych naczyń krwionośnych ( mikroangiopatia cukrzycowa) to:
• retinopatia – cukrzycowa choroba oczu spowodowana uszkodzeniem naczyń siatkówki. W sytuacji nieskutecznie leczonej cukrzycy może ostatecznie prowadzić do utraty wzroku.
• nefropatia – cukrzycowa choroba nerek. W sytuacji nieskutecznie leczonej cukrzycy może prowadzić do całkowitej niewydolności nerek.
• neuropatia – cukrzycowa choroba nerwów.W sytuacji nieskutecznie leczonej cukrzycy może dochodzić do uszkodzenia pojedynczych nerwów lub wielu nerwów.
Prowadzi do zaburzeń czucia, przeczulicy, zaników mięśni, niedowładów. Jest jedną z przyczyn rozwoju zespołu stopy cukrzycowej oraz impotencji u mężczyzn.
Przewlekłe powikłania dotyczące dużych naczyń krwionośnych ( makroangiopatia cukrzycowa) to:
• choroba wieńcowa – zwiększa ryzyko zawału serca
• zespół stopy cukrzycowej – prowadzi do zaburzeń unerwienia i ukrwienia stopy, powodując powstanie owrzodzenia, rozwój martwicy i konieczność amputacji.
• choroba niedokrwienna ośrodkowego układu nerwowego – powoduje uszkodzenie mózgu.
Widać tutaj jak cukrzyca jest podstępną i poważną chorobą, która nieleczona może doprowadzić do ciężkich powikłań a nawet do śmierci.
Jak zapobiegać wystąpieniu cukrzycy typu 2?
Zmieniając swoje codzienne nawyki żywieniowe oraz wprowadzając nawet niewielką, ale regularną aktywność fizyczną, można opóźnić lub całkowicie wykluczyć wystąpienie cukrzycy typu 2.
Badania kliniczne dowiodły, że u osób otyłych lub z nadwagą nawet umiarkowana utrata masy ciała o 5-10% (często mniej niż 9 kilogramów) w istotny sposób zapobiega cukrzycy. Zdaniem specjalistów nawet nieduży wysiłek fizyczny przyczynia się do obniżenia ryzyka wystąpienia choroby.
Zaleca się regularną aktywność fizyczną dostosowaną do wieku i możliwości – ważne są zarówno regularne treningi, np. jogging, pływanie, ćwiczenia w wodzie, nordicwalking, gimnastyka, jak i każdy element codziennej aktywności, dlatego gdy tylko jest to możliwe, warto:
• wybierać schody zamiast windy;
• spacerować na dłuższe dystanse niż do tej pory;
• wyrobić w sobie nawyk regularnych ćwiczeń, nawet 5-10 minut dziennie (samodzielnie lub w ramach treningów z dostępnymi bezpłatnymi aplikacjami);
• w drodze do pracy zamiast korzystać z auta lub miejskiej komunikacji, wybierać szybki marsz, a jeśli nie jest to możliwe, spróbować parkować w większej odległości od miejsca pracy lub wysiadać przystanek wcześniej, żeby prowokować aktywność.
Ponadto należy przestrzegać zaleceń żywieniowych, tzw. Talerz zdrowia, na którym powinna opierać się każda zdrowa dieta. Zawiera cenne, potwierdzone przez specjalistów wskazówki żywieniowe. Wyróżniono w nim 3 grupy produktów, na których powinna opierać się zbilansowana dieta:
• połowę naszego codziennego talerza powinny zajmować owoce i warzywa w proporcji ¾ warzyw i ¼ owoców.
• kolejne ćwiartki talerza zdrowia to węglowodany – pełnoziarniste kasze, płatki owsiane, ciemny makaron, chleb razowy – oraz białka: ryby, nasiona, rośliny strączkowe, jaja, orzechy i (w dalszej kolejności) mięso drobiowe.
Pamiętajmy, profilaktyka to najlepsza droga, aby nie wystąpiła u nas cukrzyca
