O skórę trzeba dbać cały rok
Rozmowa z lek. spec. onkologii klinicznej Beatą Wacławską
1. Skończyły się wakacje – czas, w którym wyjątkowo często wystawiamy nasze ciało na słońce.
Czy warto po tym intensywnym słonecznym okresie zrobić „przegląd” skóry?
Zdecydowanie tak. Niekorzystne działanie czynników tj. kąpiel w wodzie basenowej z zawartością chloru, kąpiel wodzie słonej sprzyjają przyśpieszeniu procesowi starzenia się skóry. Ekspozycja na promienie UV powoduje zwiększoną produkcję melaniny, co skutkuje przebarwieniami na skórze. Przykładem są znamiona, naczyniaki rubinowe w postaci czerwonych kropeczek, włókniaki miękkie w częstej lokalizacji na szyi, pod piersiami, w dołach pachowych, brodawki łojotokowe w obrębie tułowia, twarzy i owłosionej skóry głowy czy kończynach górych. Jeżeli zmiana skórna budzi niepokój, należy bezzwłocznie udać się na wizytę do lekarza .Podstawowym narzędziem jest dermatoskopia -badanie nieinwazyjne, bezbolesne różnicujące zmiany skórne różnego pochodzenia.
2. Można samemu swoje ciało oglądać i oceniać, czy jednak regularne wizyty u specjalisty, nawet jeśli nic się nie dzieje, to podstawa?
Podczas samodzielnego badania 1x w miesiącu należy oglądać znamiona na całym ciele, włącznie z tymi w kłopotliwych lokalizacjach. Warto posłużyć sie algorytmem ABCDE, dotyczącym rozpoznania zmiany podejrzanej o czerniaka skóry ,regułą CUBED, dotyczącą ryzyka czerniaka paznokcia. Jeżeli patologiczna zmiana skórna kwalifikuje się do jednego z punktów należy zgłosić się na wizytę do lekarza .
Algorytm ABCDE
A – ASYMETRIA – znamię jest asymetryczne (nie jest kuliste ani owalne),
B – BRZEGI – granice/brzegi zmiany są nieregularne (poszarpane) i nie odcinają się wyraźnie od skóry,
C – KOLOR (z ang. color) – znamię posiada niejednolity kolor,
D – WIELKOŚĆ (z ang. diameter) – zmiana ma więcej niż 6 mm średnicy,
E – EWOLUCJA – znamię zaczęło zmieniać swój rozmiar, kształt, grubość lub kolor.
Klasyfikacja CUBED
C – (Coloured lesion where any part is not skin colour) – znamię ma kolor inny, niż skóra;
U – (Uncertain diagnosis) – diagnoza jest niepewna;
B – (Bleeding lesions on the foot or under the nail, whether the bleeding is direct bleeding or oozing of fluid. This includes chronic „granulation tissue”) – znamię krwawi lub sączy się (w tym chroniczna tkanka ziarninująca);
E – (Enlargement or deterioration of a lesion or ulcer despite therapy) – znamię się powiększa lub dochodzi do owrzodzenia pomimo leczenia;
D – (delay in healing of any lesion beyond 2 months) – opóźnienie w gojeniu się trwa dłużej, niż dwa miesiące.
3. Co zdecydowanie powinno nas zaniepokoić? Jakie zmiany?
Zmiany de novo, które nie znikają stopniowo w ciągu kilku dni ,zmiany zmieniające swój charakter wg algorytmu wyżej opisanego ,zmiany dające objawy, jak np. swędzenie.
4. Co daje taka kontrola? Przed czym może nas uchronić?
Wczesne rozpoznanie nowotworu daje szansę całkowitego wyleczenia. Kontrola obejmuje poszczególne etapy diagnostyki- samobadanie, wizyta u lekarza-wywiad medyczny, badanie fizykalne dermatoskopia, biopsja skóry.
Większość zmian skórnych ma łagodny charakter ,jednak niedostateczna ochrona przed promieniowaniem UV podczas popularnego opalania ,jasna karnacja , dodatni wywiad osobniczy są czynnikami zwiększajacymi ryzyko zacharowania na raka skóry –tj. podstawnokomórkowego, płaskonabłonkowego, kolczystonabłonkowego oraz czerniaka.
5. Przed nami chłodniejsze miesiące, mniej słońca – czy to znaczy, że możemy w tym czasie mniej opiekować się skórą?
Absolutnie nie. Na promieniowanie UVA jesteśmy narażeni również w chłodniejsze miesiące. Wskutek narażenia na promieniowanie UVA następuje poprzez niekorzystne procesy degradacja kolagenu i elastyny, nowe przebarwienia często wyraźne po długim okresie czasu. Promieniowanie UVA przenika do skóry głębiej, niż promieniowanie UVB i odgrywa główną rolę w procesie starzenia się skóry. Nie zapominajmy więc o łatwo dostępnych kosmetykach z wysokim SPF, w łatwy sposób wzmacniamy barierę ochronną skóry ,walczymy z przebarwieniami, spowalniamy proces starzenia się. Zmniejszamy w dużym stopniu ryzyko zachorowania na raka skóry. Obowiązkowo zwrócę uwagę na odpowiednie nawodnienie, wpływające na ukrwienie i jędrnośc skóry, wprowadzenie i utrzymanie zdrowej diety, bogatej w witaminy i minerały – szczególnie ważne dla kondycji skóry A,C,D,E i B-karoten.
6. Podsumowując, jak często kontrolować zmiany skórne?
Badania profilaktyczne u lekarza zazwyczaj są wskazane raz do roku. Osoby z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku czerniaka, raków skóry, osoby z licznymi znamionami co 3-6 miesięcy. Samobadanie skóry raz w miesiącu.
W CM Medyk w Poradni Dermatologicznej – dostępne jest badanie dermatoskopowe z mapowaniem zmian pod szczególną kontrolą lekarza. Zaleca się, aby wynik biopsji wycinajacej zmianę skórną pacjent skonsultował w Poradni Onkologicznej.
