Spis treści:
Czym są choroby oczu oraz jak często występują?
Jakie są najczęstsze choroby oczu?
Przyczyny wystąpienia chorób oczu?
Jakie objawy mogą wystąpić przy chorobach oczu?
Omówienie najczęstszych chorób oczu (przyczyny, objawy, leczenie)
Nowotwory gałki ocznej – które z nich są najczęstsze?
Profilaktyka, czyli jak zapobiegać chorobom oczu?
Profilaktyka oraz choroby oczu
Czym są choroby oczu oraz jak często występują?
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na całym świecie co najmniej 2,2 miliarda ludzi ma zaburzenia widzenia.
Prawie 50% Polaków w wieku 16-54 lat nie widzi poprawnie.
W Polsce na jaskrę cierpi ok. 800 tys. osób, a tylko 65 tys. z nich jest leczonych. 70% przypadków wykrywanych jest zbyt późno.
Choroby narządu wzroku zaliczane są do tzw. chorób cywilizacyjnych, powodują zaburzenia lub utratę zdolności widzenia.
Dzisiejszy styl życia: niewłaściwe odżywianie, brak aktywności fizycznej, praca przy komputerze, sztuczne oświetlenie sprawiły, że coraz częściej choroby oczu występują w młodym wieku i nie dotyczą tylko osób starszych.
Choroby oczu i wady wzroku to zjawiska, przy których tracimy zdolność do wyraźnego widzenia lub następuje całkowita utrata tej zdolności. Choroby oczu mogą mieć różne podłoże – genetyczne, ogólnoustrojowe, nowotworowe, ale także mogą powstawać pod wpływem urazów mechanicznych czy zakażeń. Schorzenia mogą dotykać różnych części oka:
• gałki ocznej,
• nerwu wzrokowego,
• spojówki,
• struktur otaczających oko, czyli powiek.
Jakie są najczęstsze choroby oczu?
Najczęściej występujące choroby związane ze wzrokiem lub oczami u ludzi to:
• jaskra,
• zaćma (inaczej katarakta),
• zespół suchego oka,
• starczowzroczność,
• zwyrodnienie plamki żółtej (AMD),
• zapalenie spojówek,
• retinopatia cukrzycowa lub barwnikowa,
• jęczmień,
• krótkowzroczność,
• dalekowzroczność,
• astygmatyzm.
Przyczyny wystąpienia chorób oczu?
Najczęstszymi przyczynami pojawienia się chorób oczu są:
• starzenie się (skracanie gałki ocznej pod wpływem wieku),
• predyspozycje genetyczne,
• nadmierna ekspozycja na promieniowanie pochodzące z ekranów oraz monitorów,
• czytanie w słabym oświetleniu,
• nadmierna ekspozycja na ostre światło, brak ochrony oka za pomocą okularów z filtrem UV,
• nadmierne wytężanie wzroku,
• przebywanie w słabym oświetleniu, zadymionym pomieszczeniu,
• brak kontroli okulistycznej.
Jakie objawy mogą wystąpić przy chorobach oczu?
Wady wzroku oraz choroby oczu mogą powodować występowanie różnych objawów. Warto zwrócić uwagę i udać się na konsultację okulistyczną przy pojawieniu się następujących objawów:
• pogorszenie ostrości widzenia,
• trudności w czytaniu z bliska, np. gazety czy książki,
• zawężenie pola widzenia,
• nadmierne łzawienie, przekrwienie, świąd oka,
• przewlekły światłowstręt,
• ból oczodołu, ból powiek, migreny,
• przewlekła suchość, uczucie piasku w oku,
• pojawienie się mroczków w polu widzenia,
• zmiana zabarwienia źrenicy na białą.
Omówienie najczęstszych chorób oczu (przyczyny, objawy, leczenie)
Choroby oczu często rozwijają się powoli, a ich wystąpienie może być powiązane ze stylem życia oraz z występowaniem chorób tj. cukrzyca.
Oto kilka najczęściej występujących chorób oczu:
• AMD (zwyrodnienie plamki żółtej) – stanowi główną przyczynę utraty centralnego widzenia u osób w wieku podeszłym. Czynnikami rozwoju są m.in. wiek i płeć, niewłaściwe odżywianie, palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, promieniowanie UV. Objawy to: falowanie linii, zniekształcenie obrazu – jego powiększenie lub pomniejszenie, trudności w rozróżnianiu kolorów, plama w centrum pola widzenia.
• Choroby oka wywołane cukrzycą – retinopatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki oka, może prowadzić do cukrzycowego obrzęku plamki – DME, czyli nagromadzenia płynu w plamce – centralnej części siatkówki.
Czynnikami rozwoju retinopatii cukrzycowej są m.in.: czas trwania i niewyrównanie metaboliczne cukrzycy, nadciśnienie tętnicze oraz zaburzenia gospodarki lipidowej.
Objawy cukrzycowego obrzęku plamki: pogorszenie ostrości widzenia,
szczególnie przy patrzeniu „na wprost”, nieostry obraz, zniekształcone zarysy przedmiotów.
• Zaćma – może mieć charakter wrodzony, rozwijać się z wiekiem lub być wynikiem chorób (np. cukrzyca). Charakteryzuje się częściowym lub całkowitym zmętnieniem soczewki oka. Objawy: niewyraźne widzenie, problemy z rozpoznawaniem kształtów i męczliwość oczu.
• Jaskra – zaniedbana lub nieleczona może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. U 80% chorych występuje jaskra otwartego kąta, która nie daje żadnych objawów.
U 20% chorych występuje jaskra zamkniętego kąta charakteryzująca się bardzo wysokim ciśnieniem w oku, któremu towarzyszy silny ból oka, bóle głowy, nudności i wymioty. W przypadku ostrego ataku jaskry wymagana jest natychmiastowa konsultacja lekarska.
• Krótkowzroczność – jest to jedna z najczęściej diagnozowanych wad wzroku.
Polega na nieprawidłowym skupianiu promieni świetlnych przez soczewkę oka (przed siatkówką zamiast na siatkówce).Wskutek tego przedmioty znajdujące się blisko są odbierane prawidłowo, a przedmioty położone w oddali są zamazane.
Do częstych objawów krótkowzroczności należą także: mgliste widzenie okrągłych przedmiotów, światłowstręt, nadmierne zmęczenie oczu, które wywołuje wieczorne bóle głowy, powstawanie mroczków, zaczerwienienie oczu, nadmierne pochylanie głowy oraz mrużenie oczu w celu poprawy widzenia.
Najczęstszą przyczyną powstawania krótkowzroczności jest wydłużenie gałki ocznej. Taka wada może być dziedziczona i rozwija się w okresie dojrzewania.
Krótkowzroczność może powstać także pod wpływem nadmiernego wysiłku fizycznego lub przebywania w zbyt słabym oświetleniu.
Tę wadę diagnozuje się podczas rutynowych badań w gabinecie okulistycznym.
Wadę krótkowzroczności koryguje się za pomocą soczewek rozpraszających.
• Dalekowzroczność – przy dalekowzroczności, podobnie jak w krótkowzroczności, światło jest nieprawidłowo skupiane.
Obraz jest skupiany w tym przypadku za siatkówką. Chory nieprawidłowo widzi przedmioty położone blisko, a przedmioty położone w pewnej odległości są widziane prawidłowo.
Jest to wada wzroku, która jest uwarunkowana genetycznie.
Nadwzroczność najczęściej pojawia się w wieku dziecięcym, jednak nie jest często diagnozowana.
Oko ma dużą zdolność kompensacyjną i wada nie przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu.
Przy rozwoju nadwzroczności mogą pojawić się następujące objawy: bóle oczu, wrażenie zamazanego pola widzenia przy patrzeniu z bliska, zmęczony wzrok, trudności z długim czytaniem, zaczerwienienie oczu ,podrażnienie spojówek, zapalenie powiek, nadmierne łzawienie i mruganie, wrażliwość na światło oraz bóle głowy. Dalekowzroczność jest korygowana przy pomocy wypukłych soczewek.
• Astygmatyzm – to dziedziczna wada wzroku, która polega na nieprawidłowościach w budowie rogówki lub soczewki.
Światło, które przechodzi przez zdeformowaną soczewkę, jest nieprawidłowo skupiane na siatkówce, często w różnych płaszczyznach. Efektem niezborności jest zamazany i zdeformowany obraz.
Astygmatyzm występuje przy patrzeniu zarówno w dal, jak i z bliska. Niezborności często towarzyszą inne wady wzroku, takie jak krótkowzroczność i dalekowzroczność.
Astygmatyzm jest wadą dziedziczną.
Często pojawia się już w wieku dziecięcym, jednak zazwyczaj nie zwiększa się wraz z wiekiem. Zazwyczaj astygmatyzm nie daje żadnych znacznych objawów.
Jeśli pojawiają się jakiekolwiek symptomy, są to: częściowe zaburzenia w polu widzenia, zamglony i zdeformowany obraz, uczucie zmęczenia, ból oka, bóle głowy oraz zawroty głowy. W celu korekcji astygmatyzmu wykorzystuje się soczewki cylindryczne.
• Zapalenie spojówek- jest jedną z częstszych dolegliwości ocznych.
Stan zapalny może być wywołany przez:
o czynniki chemiczne lub fizyczne – np. ostre światło, narażenie na wiatr, kurz, pyły, dym, gazy lub ciało obce, które dostało się do oka (rzęsa, piasek itp.)
o alergie – powstają pod wpływem kontaktu z pyłkami roślin, kurzem, kosmetykami,
o drobnoustroje – bakterie, wirusy, grzyby,
o choroby ogólnoustrojowe.
Objawy zapalenia oka mogą być różne w zależności od przyczyny powstania.
Mogą także występować z różnym nasileniem.
Najczęstszymi objawami zapalenia spojówek są: pieczenie, łzawienie, uczucie ciała obcego w oku, swędzenie, obrzęk w okolicach oczu, ropna wydzielina z oka, wodnista wydzielina z oka, katar, kichanie, powiększenie węzłów chłonnych, światłowstręt, przekrwienie gałki ocznej, wybroczyny na oku, obrzęk spojówki oraz sklejanie się powiek.
Aby podjąć prawidłowe leczenie zapalenia spojówek, należy zawsze skontaktować się z lekarzem.
W przypadku dolegliwości spowodowanych przez alergię podaje się do oka leki przeciwhistaminowe oraz przeciwzapalne.
Pozostałe typy zapalenia spojówek często wymagają zastosowania kropli do oczu lub maści zawierających antybiotyk.
• Jęczmień– Jest to choroba występująca na powiekach. Charakterystyczne zgrubienie powstaje na brzegu powieki.
Przyczyną powstawania jęczmienia jest zazwyczaj zakażenie bakteryjne wywołane przez gronkowce. Dochodzi wtedy to zapalenia mieszka włosowego lub jednego z gruczołów łojowych. Na powiece pojawia się guzek (ropień), który wraz z rozwojem choroby ulega powiększeniu oraz na jego szczycie pojawia się biała lub żółta plamka. Ropień ulega samoistnemu pęknięciu i uwalnia się z niego ropa.
Pęknięcie jęczmienia może doprowadzić do powikłań, takich jak ropień powiek lub zakrzepowe zapalenie żył oczodołu lub zatoki jamistej.
Jęczmień może pojawić się w różnych miejscach na powiece. Powstaje często wskutek niezachowania odpowiednich zasad higieny podczas używania soczewek kontaktowych. Innymi czynnikami sprzyjającymi powstawaniu choroby są:
o duże zadymienie pomieszczenia,
o przewlekłe stany zapalne brzegów powiek,
o nieskorygowane wady wzroku.
Zazwyczaj nie ma potrzeby wprowadzania leczenia. Jęczmień samoistnie pęka i zanika.
Nowotwory gałki ocznej – które z nich są najczęstsze?
Gałka oczna, jak każdy inny organ człowieka, składa się z żywych komórek, które mogą ulec transformacji nowotworowej. Niemniej jednak pierwotne nowotwory gałki ocznej to niezwykle rzadkie choroby. Częściej w tej lokalizacji rozpoznawane są przerzuty nowotworu z innej części ciała.
Statystyka prowadzona przez Krajowy Rejestr Nowotworów obejmuje wszystkie nowotwory oka, w tym gałki ocznej, w jednej grupie. Pierwotne nowotwory złośliwe oka (gałki ocznej, oczodołu, powiek i aparatu łzowego) stanowią zaledwie 0,2% wszystkich rozpoznań w Polsce. Można zatem założyć, że nowotwory samej gałki ocznej stanowią mniej niż 0,2% wszystkich nowotworów złośliwych rozpoznawanych w Polsce.
Najczęstszym pierwotnym nowotworem gałki ocznej jest czerniak. Główna lokalizacja wewnątrzgałkowego czerniaka to naczyniówka – warstwa naczyń krwionośnych, w której są obecne melanocyty (to z nich rozwija się opisywany nowotwór). Kolejną częstą lokalizacją jest tęczówka. Czerniaki naczyniówki i tęczówki stanowią łącznie 90% tych nowotworów w gałce ocznej.
Retinoblasoma (siatkówczak) to kolejny rzadki nowotwór gałki ocznej. Rozwija się z siatkówki – części oka, która umożliwia recepcję światła i widzenie.
Większość przypadków występuje w populacji dzieci, w której stanowi 3% wszystkich nowotworów. Choroby często przebiegają bezobjawowo i są rozpoznawane w przebiegu rutynowego badania okulistycznego. Bywa, że czerniak umiejscowiony na tęczówce jest widoczny jako punkt lub guzek odróżniający się barwą od reszty narządu.
Podobnie, jak w przypadku pozostałych nowotworów, te rozwijające się w gałce ocznej leczy się multidyscyplinarnie (w zespole złożonym ze specjalistów wielu dziedzin – okulistyki, chirurgii, radiologii, onkologii i radioterapii).
Przede wszystkim konieczna jest ocena rozległości choroby oraz złośliwości histologicznej nowotworu.
Leczenie polega na usunięciu zmiany chirurgicznie, radioterapii bądź chemioterapii, w zależności od rodzaju nowotworu i stadium zaawansowania.
Profilaktyka, czyli jak zapobiegać chorobom oczu?
Ryzyko wystąpienia chorób oczu mogą zmniejszyć zmiany w trybie życia:
• Zdrowe żywienie. Wybieraj produkty bogate w luteinę odpowiedzialną za ochronę naczyń włosowatych siatkówki (jarmuż, szpinak, borówka amerykańska, natka pietruszki, brokuły, cukinia), kwasy omega-3 (łosoś, makrela i tuńczyk), cynk, karotenoidy i witaminy A, C i E.
• Aktywność fizyczna. Uprawiaj regularnie, umiarkowaną aktywność fizyczną 150–300 minut tygodniowo.
• Rezygnacja z używek. Rzuć palenie. Ogranicz alkohol.
• Ochrona oczu przed urazami i szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Noś okulary ochronne oraz z filtrem UV.
• Higiena pracy z komputerem. Dbaj o prawidłowe oświetlenie stanowiska pracy, odpowiednią odległość od monitora (min. 70 cm).
Zrób przerwę po 30 min. pracy i przeznacz ją na ćwiczenia oczu – pomrugaj, przenoś wzrok w dal; wietrz pomieszczenie, jeśli masz wysuszone oczy, nawilżaj je specjalnymi kroplami do oczu.
• Higiena narządu wzroku. Myj twarz i oczy czystą wodą, nie pocieraj oczu brudnymi rękami. Pamiętaj o higienie soczewek kontaktowych.
• Regularne badania okulistyczne. Podstawowe badania okulistyczne trwają kilkanaście minut, są bezbolesne i bezpieczne.
Oczy są jednym z najważniejszych narządów.
Dbaj o nie!
Poradnie okulistyczne w CM MEDYK:
Rzeszów, ul. Szopena 1, tel. 178509340
Rzeszów, Al. Rejtana 53, tel. 178652002
Zapraszamy do salonu optycznego OPTOMEDYK – Rzeszów, al. Rejtana 53 (budynek CM MEDYK).
Pełna oferta i zakres usług na: www.optomedyk.pl
