Choroby płuc
Spis treści:
Czy choroby płuc stanowią ważny problem w naszym życiu?
Co kryje się pod pojęciem choroba płuc?
Jakie są charakterystyczne objawy w chorobach płuc? Co może nas zaniepokoić?
Jak rozpoznać poszczególne choroby płuc?
Jakie są główne przyczyny występowania chorób płuc?
Leczenie chorób układu oddechowego
Jak zapobiegać występowaniu chorób płuc?
Czy choroby płuc stanowią ważny problem w naszym życiu?
Choroby płuc są szeroko rozpowszechnione w polskim społeczeństwie. Każdego roku rośnie ich występowanie na całym świecie – tylko w 2017 roku zapalenie płuc przyczyniło się do zgonu 2,5 miliona osób. Część z nich istotnie ogranicza codzienne funkcjonowanie, w tym aktywność zawodową. Choroby płuc to niezwykle zróżnicowana pod względem etiologii i leczenia grupa.
Co kryje się pod pojęciem choroba płuc?
Choroby płuc stanowią bardzo różnorodną grupę. Mogą mieć podłoże zapalne, być wywołane przez czynniki środowiskowe czy nowotworowe. Za niektóre odpowiadają uwarunkowania genetyczne. Są też schorzenia płuc o nieznanych przyczynach powstania, jak sarkoidoza. Wśród najbardziej znanych, a zarazem najczęstszych chorób płuc znajdują się:
• zapalenie płuc, np. środowiskowo nabyte (wywołane głównie przez pneumokoki), atypowe (spowodowane przez atypowe patogeny, jak chlamydie, mykoplazmy), aspiracyjne (na skutek zaburzeń połykania czy wymiotów), martwicze (wywołane przez patogeny beztlenowe),
• POCHP, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc,
• gruźlica płuc,
• pylice płuc,
• nowotwory płuc – zajmują pierwsze i drugie miejsce pod względem zachorowalności na choroby nowotworowe odpowiednio u mężczyzn i kobiet. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów liczba zachorowań na raka płuca w Polsce to ponad 22 tys. przypadków rocznie. Są najczęstszą przyczyną zgonu na nowotwór w przypadku obu płci.
Jakie są charakterystyczne objawy w chorobach płuc? Co może nas zaniepokoić?
Mimo, iż choroby płuc różnić się mogą etiologią, przebiegiem, leczeniem czy rokowaniem, to dają wiele podobnych objawów.
Typowe symptomy stanowią duszność, świszczący oddech i kaszel, któremu nierzadko towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny.
Kolejnym objawem choroby płuc jest szybka męczliwość. W zaawansowanych schorzeniach nawet najmniejszy wysiłek stanowi dla chorego duże wyzwanie. Może wystąpić także ból w klatce piersiowej.
Wiele chorób płuc daje charakterystyczne objawy. Dla przykładu u chorych na POCHP istnieje ryzyko nadciśnienia płucnego (wzrost ciśnienia krwi w naczyniach zaopatrujących tkankę płucną w tlen i wartości odżywcze) i tzw. serca płucnego (przerost mięśniówki serca). Dolegliwości te prowadzą do niewydolności oddechowej i serca.
Z kolei dla mukowiscydozy typowa jest obecność gęstego śluzu, który rzutuje na pracę wielu ważnych narządów. Nadmiar wydzieliny może zatkać światło jelita i doprowadzić do jego niedrożności. Dodatkowo powodować może zmiany w obrębie wątroby, prowadzące do upośledzenia transportu żółci, co wiąże się z ryzykiem marskości żółciowej.
Jak rozpoznać poszczególne choroby płuc?
Określenie rodzaju zaburzeń możliwe jest dzięki spirometrii, która jest najczęściej wykonywanym badaniem czynnościowym układu oddechowego stosowanym u dzieci i dorosłych.
Badanie to wymaga bardzo dobrej współpracy pacjenta, dlatego warto wcześniej zapoznać się z jego zasadami i przebiegiem.
Ponadto, aby wykluczyć infekcje w obrębie układu oddechowego wykonuje się badanie poziomu CRP z krwi pobranej od pacjenta czy RTG klatki piersiowej.
Jakie są główne przyczyny występowania chorób płuc?
• Palenie papierosów. W dymie papierosowym znajduje się blisko cztery tysiące substancji chemicznych, pośród których naukowcy wyizolowali szereg związków karcynogennych, odpowiedzialnych za wywoływanie nowotworów, ponadto palnie jest głównym czynnikiem chorobotwórczym w POChP.
• Zanieczyszczenia środowiska. O ile patogeny biologiczne: wirusy, bakterie, grzyby w zdecydowanej większości indukują ostre stany zapalne górnych dróg oddechowych np. nieżyt nosa, czy zapalanie gardła o tyle zanieczyszczenia chemiczne – środowiskowe będą zwiększały ryzyko wystąpienia przewlekłych chorób płuc takich jak : POChP, astma, gruźlica czy nowotwory.
• Zanieczyszczenia wewnętrzne. Są innym typem zanieczyszczeń powietrza, jesteśmy na nie szczególnie narażeni w: biurach, stolarniach czy innych zakładach przetwórczych. Obecnie szacuje się, iż zanieczyszczenia pomieszczeń domowych jaki i z zakładów pracy odpowiadają za 2,7% chorób układu oddechowego.
• Dieta oraz odżywianie. Wiemy iż mają znaczący wpływ na etiologię chorób układu pokarmowego, chorób układu krążenia czy schorzeń układu kostno – stawowego, ale często media pomijają informację o tym jak nasza dieta wpływa na ryzyko występowania chorób płuc. Otyłość i nadwaga są czynnikami sprzyjającymi występowania bezdechu sennego. Niedożywienie i anemia zaś dodatnio korelują z gruźlicą, POCHP.
• Genetyka. Jej wpływ na organizmy żywe jest od lat dokumentowany, obecnie naukowcy są zgodni, iż ryzyko zachorowania na mukowiscydozę oraz POChP ma bezpośredni związek z mutacją genu.
Leczenie chorób układu oddechowego
Leczenie chorób płuc determinowane jest podłożem ich powstania. Przykładowo bakteryjne zapalenie płuc będzie wymagało użycia antybiotyków, a astma zazwyczaj wziewnych glikokortykosteroidów.
Przy POCHP w lżejszych przypadkach wystarczy farmakologia, zaś w cięższych konieczna jest mechaniczna wentylacja płuc czy operacja – chirurgiczne usunięcie zniszczonych fragmentów płuc.
Mukowiscydoza to z kolei nieuleczalna choroba płuc. Możliwe jest wyłącznie leczenie objawowe.
Terapia nowotworów płuc opiera się na chemioterapii, radioterapii i operacyjnym usuwaniu rakowych tkanek.
Bez względu na rodzaj choroby, należy zaprzestać palenia tytoniu i zadbać o odpowiednią jakość powietrza oraz ruch i zbilansowaną dietę.
Jak zapobiegać występowaniu chorób płuc?
Z pewnością należy prowadzić higieniczny tryb życia, przede wszystkim zaprzestać palenia papierosów, a także unikać ekspozycji na dym papierosowy. Nikotyna i substancje smoliste przyczyniają się do rozwoju nowotworu płuc oraz obturacyjnej choroby płuc.
Należy również regularnie poddawać się kontrolnym badaniom płuc (RTG płuc, spirometria, a w razie występowania długotrwałego kaszlu, duszności, zmęczenia lub niewyjaśnionej utraty masy ciała trzeba udać się do lekarza rodzinnego, aby wykluczyć wystąpienie raka płuca.
Pamiętaj – systematyczna kontrola u lekarza rodzinnego oraz ruch i piramida zdrowego żywienia w codziennym życiu to podstawa w zapobieganiu chorób układu oddechowego.
